به گزارش روابط عمومی ایرنا، «محمد رستم‌پور» پژوهشگر معارف اسلامی و دکترای علوم سیاسی روزهای دوشنبه در سلسله گفتارهای مذهبی - فرهنگی فرازهایی از صحیفه سجادیه را بیان می کند.

در جلسات گذشته مشروح فرازهای دعای پنجم صحیفه سجادیه در هفت شماره با عناوین "چرا باید دعا کنیم؟ "، "قدر و منزلتی وصف ناپذیر"، "هبه ای بی انتها؛ فراتر از هبه های دنیوی"، "اطاعت و تقرب، منتهی ثروت و عزت الهی"، "چگونگی در امان ماندن از نحسی روزگار"، "دور ماندن از خاذل های دنیوی در سایه فضل الهی" و "داعی به سمت خدا باشید" در تارنمای روابط عمومی ایرنا منتشر شد.

همچنین تشریح دعای هشتم صحیفه سجادیه در سه شماره با عناوین "ترس از فتنه فرزند و سوء ولایت"،  "پرهیز از خیانت و گمان بد به دیگران" و "پرهیز از عُجب، اسراف و ضرورت دعا برای همگان" در تارنمای روابط عمومی قرار گرفت.

تشریح دعای ۲۹ صحیفه سجادیه نیز که به یقین قلبی داشتن به روزی دهنده اصلی و دوری از طلب روزی از روزی‌خواران اشاره دارد با عنوان "دوری از طلب روزی از روزی‌خواران" در خروجی روابط عمومی ایرنا منتشر شد.

فرازهای دعای ۱۳ صحیفه سجادیه برای حوائج و آداب درست دعا کردن  در ۲ شماره عناوین "دعایی برای طلب حاجت و آداب آن" و " چرا دعا مستجاب نمی‌شود؟ " در تارنمای ایرنا منتشر شد.

آنچه در ذیل می آید مشروحی از فرازهای دعای ۱۴ صحیفه سجادیه برای ستم، ستمدیده و مظلوم است: 

دعای ۱۴ برای چیست؟  

وقتی امام سجاد(ع) ظلمی از ستمکران می دید که نمی توانست تحمل کند، این دعا را می خواند هر چند برخی از این عنوان به اشتباه برداشت کرده اند که امام سجاد(ع) در مسائلی که سلیقه ای بوده یا برایش ناخوشایند و ناپسندید بود، این دعا را می خواند در حالی که امام سجاد(ع) در جایی که ظلم می دید و برایش خوشایند نبود متوسل به این دعا می شد. باید بین مساله ظلم دیدن و سلیقه ای عمل کردن، تفاوت گذاشت. در جایی که عمل و رفتاری مورد پسند ما نبوده است؛ ظلمی اتفاق نیافتاده و حقی تضییع نشده اما در جایی که  حق و حقوق دیگران پایمال شده پس ظلمی اتفاق افتاده است.

برخی با عناوین "حق الناس" ما را فریب می دهند در حالی که از کسی حقی تضییع نشده که اگر چنین باشد باید ترسید و حقوق دیگران را احقاق کرد اما چنانچه به حقوق دیگران احترام گذاشته اید و اخلاق و آداب اسلامی را رعایت کرده اید نباید از کله "حق الناس" بترسید. امیر المومنین (ع) می فرمایند تکبر در برابر متکبر عین تواضع است، نباید به همه تواضع نشان دهید باید در برابر مکتبر، تکبر داشته باشید. مومن عزیز است و نباید عزتش را بفروشد اما در عین حال اگر حق کسی را پایمان کرد باید رضایت طرف مقابل را جلب کند.  

دعای ۱۴ دعای جدی است همان طور که در تفاسیر و روایات آمده است وقتی این دعا را خواندیم بلافاصله حقی که از ما گرفته شده بود، بازگشت. در صحیفه سجادیه ۵۲ دعا وجود دارد که همه آن ها انسان را به عفو، گذشت و بخشش هدایت می کند اما دعای ۱۴ دعای انتقام است یعنی اگر ظلمی شده و ظالم احقاق حق نکرده باید این دعا خوانده شود و در این فرازها بازپس‌گیری حق به خدا واگذار شود؛ اما بهتر است در این دنیا حقوق دیگران را احقاق کنیم تا ما را به خداوند نسپارند که خداوند سخت انتقام می گیرد.

در دین مبین اسلام در برابر تضییع حقوق مان، نفرین، لعنت و فحاشی توصیه نشده است همان طور که در آیه هشت سوره مائده آمده است "وَلا یَجرِمَنَّکُم شَنَآنُ قَومٍ عَلیٰ أَلّا تَعدِلُوا ۚ اعدِلوا هُوَ أَقرَبُ لِلتَّقویٰ"(دشمنی با جمعیّتی، شما را به گناه و ترک عدالت نکشاند! عدالت کنید، که به پرهیزگاری نزدیکتر است) یعنی پستی یک قوم نباید سبب شود تا از راه عدالت خارج شویم.   

دادخواهی از مظلوم 

در فراز اول دعای ۱۴ آمده است؛ "یا مَنْ لَا یَخْفَی عَلَیْهِ أَنْبَاءُ الْمُتَظَلِّمِینَ" ( ای آن‌که اخبار شاکیانِ از ستم، بر او پنهان نیست!) انباء در این جا به معنای اخبار مهم است، یعنی ای پروردگاری که همه ظلم‌هایی که در حق تظلم خواه شده از تو پنهان نیست و در ادامه در فراز ۲ می گوید "و یَا مَنْ لَا یَحْتَاجُ فِی قَصَصِهِمْ إِلَی شَهَادَاتِ الشَّاهِدِینَ"(و ای آن‌که نسبت به ‌ستمی که بر ستم دیدگان رفته، نیاز به شهادت شاهدان ندارد!) ای پروردگاری که برای دادخواهی ام نیازی به شاهد ندارم چرا که تو همه چیز را می دانی.  

در فراز سوم و چهارم دعای ۱۴ آنجایی که امام سجاد(ع) می فرمایند: "وَ یَا مَنْ قَرُبَتْ نُصْرَتُهُ مِنَ الْمَظْلُومِینَ"( و ای آن‌که یاری و نصرتش به ستم دیدگان نزدیک است؛) "وَ یَا مَنْ بَعُدَ عَوْنُهُ عَنِ الظَّالِمِینَ" (و ای آن‌که مددکاری‌اش از ستمگران دور است!). در این دو فراز به یاری نزدیک خداوند به مظلوم و دوری یاری‌اش به ظالم اشاره دارد یعنی به داد مظلوم می رسد اما توجهی به ظالم ندارد.

تشریح فراز پنجم دعای ۱۴ صحیفه سجادیه

در فراز پنجم این دعا آمده است؛ " قَدْ عَلِمْتَ، یَا إِلَهِی، مَا نَالَنِی مِنْ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ مِمَّا حَظَرْتَ وَ انْتَهَکَهُ مِنِّی مِمَّا حَجَزْتَ عَلَیْهِ، بَطَراً فِی نِعْمَتِکَ عِنْدَهُ، وَ اغْتِرَاراً بِنَکِیرِکَ عَلَیْهِ"(ای خدای من! محقّقاً می‌دانی، از (فلانی فرزند فلانی) ستمی به من رسیده که او را از آن ستم نهی کردی و پردۀ حرمتم را دریده که دریدنش را بر او منع فرمودی؛ این ستمگری و پرده‌دری، از باب طغیان در نعمت توست که در اختیار اوست و براساس غفلت و بی‌اعتنایی به خشم و غضب توست که گریبان او را خواهد گرفت.)

همان طور که گفته شد یکی از زمینه استجابت دعا ثنای الهی است در ابتدای فراز پنجم، امام سجاد(ع) برای بیان حوائج و شکایتش، ثنای الهی گفته و بعد شکایتش را مطرح می کند. در ابتدای فراز می فرمایند، "پروردگارا خودت می دانی"، همین جمله سبب تسکین درد است زیرا دعا مناجات با خداست، در ادامه باید اسم فردی را که به شما ستمی کرده بر زبان بیاورید.

امام سجاد(ع) از فردی شکایت می کند که از گناه دوری نکرده، از حقوق دیگران پاسداری و صیانت نکرده و مرتکب گناه شده است. اگر کسی حق دیگری را تضییع و ظلم کند به ۲ دلیل است. اول اینکه از قدرشناس نعمت خدا نبوده و دچار فساد شده است. اگر به کسی نعمت زیادی برسد و احساس استغنا کند حتما به حقوق دیگران تجاوز می کند این طور نیست که کسی که پولدارتر باشد لزوما مومن تر است، گاهی ثروت و توانگری باعث "عٌجب"، تکبر و خودشیفیتگی می شود. خداوند حکیم است و می داند اگر دارایی فلان شخص زیاد شود به حقوق دیگران تجاوز می کند زیرا جنبه فزونی نعمت را ندارد.

"عٌجب" دلیل دیگر ظلم به دیگران است و بسیار خطرناک است همان طور که در دعای پنجم صحیفه سجادیه نیز به آن اشاره شده است. وقتی دچار خودبرتربینی و خود شیفتگی شویم باید این احساس را در خود بشکنیم و با آن مبارزه کنیم. 

حدیثی از حضرت عیسی(ع)

در حدیثی حضرت عیسی (ع) می فرمایند: من مرده را زنده و بیماری "پیس" را شفا دادم اما احمق را نتوانستم شفا دهم. احمق از نگاه حضرت عیسی(ع) چه کسی است؟ کسی که نظر خودش را از نظرات سایرین برتر می داند و دچار غرور و تکبر می شود بنابراین باید با آن مقابله کرد تا دچار "عٌجب"  نشویم که ریشه تعدی و تجاوز به حق و حقوق دیگران است.  

سلسله جلسات مذهبی- فرهنگی ایرنا از آذرماه سال گذشته در روزهای دوشنبه با حضور «محمد رستم پور» پژوهشگر معارف اسلامی و روزهای سه شنبه با حضور «حجت الاسلام و المسلمین علیرضا قبادی» جامعه شناس و کارشناس حوزه دینی بعد از نماز جماعت در نمازخانه سازمان برگزار می شود.